Historie Schettens - Longerhouw

deel 58: Bruggen te Schettens, deel III

Set en Hoog Set

Al in het eerste deel van de 'bruggen historie' kwam het woord 'Set'  reeds ter sprake. Toen was mij echter nog niet duidelijk om welke brug het hier ging. Vooral ook omdat enige tijd zowel 'Draai', 'Set' alswel 'Hoog Set' bestonden, bracht dit behoorlijk wat twijfel teweeg. Tot vandaag dacht ik dat Set en Hoog Set hetzelfde waren. Beide werden namelijk genoemd in de oudste kerkeboeken en er zat telkens een periode tussen de verschillende vermeldingen.Ook door het feit, dat de huurder van de kerke-zate in de 'buyren' (nu het Dorpshuis) bij bijna alle vermeldingen staat genoemd, leek het mij logisch dat hiermee de brug naast deze boerderij werd bedoeld.

Toch werd de brug in Schettens vroeger 'Set'  genoemd. Dat blijkt uit een vermelding in 1684 in het kerkeboek van Schettens, wanneer de kerk 6 stuivers 'betaalt aan Tierck Tiercks voor 't aan eerden van 't set de kercke te last komende'. 

Mede door deze post werd duidelijk hoe een en ander geregeld was. Uit het kerkeboek blijkt dat in 1683 en1684 de landen bij deze kerkezate los zijn verhuurd. Er was dus die 2 jaar geen huurder van de boerderij. In dit jaar komt dus de vermelding dat de kerk 6 stuivers betaald heeft voor 'aan eerden'. De  plicht tot aanaarden van deze Set rustte op grond van de kerk. Inderdaad was de kerk toen al eigenaar van het stuk grond aan de zuidkant van het Set, dus de kant van de kerk. Dit was de grond waarop de kerkezate was gebouwd. De huurder van de kerkezate heeft dus, volgens huurcontract,  in al die andere jaren de plicht gehad om het Set aan te aarden. Dit hield in, dat hij bij bijvoorbeeld verzakkingen dit moest herstellen. Dat verklaart ook dat er later geen kosten meer zijn gemaakt inzake 'aanaarden'.
Het walhoofd van het Set (=brug) was gemaakt van aarde, vergelijk dit maar met het Viadukt of de nieuwe hoge betonbrug in Schettens. 

Vervolgens geeft dit 'aanaarden' opnieuw verdere zekerheid omtrent de namen van de bruggen.

Dit staat ook in de 'conditien' uit 1850 van de verhuur van enige stukken kerkeland (zie ook vorig artikel over De Tille). Hierin worden de stukken land los verhuurd, die tot 1841 bij de bovengenoemde kerkezate hoorden. In dit jaar werd deze boerderij afgebroken en niet herbouwd. 

Bij het vierde perceel, kadastraal nr. 656-657 staat:

'...moetende dit perceel twee dammen onderhouden en het Zet aanaarden....'

De percelen 656 en 657 werden pas in 1742 gekocht en hier ligt opnieuw het bewijs dat de brug in Schettens 'Set'  heette. Deze stukken land lagen precies aan de andere kant van de brug en hierop lag dus de plicht om aan die kant van de brug de Set 'aan te aarden'. De kerk was nu dus eigenaar van het land aan beide zijden. Overigens had dit stuk land nog een mooie naam: 'het Fintsje met de Yester'. Bij boeren is 'jister' nog steeds een gebruikte naam om het vee te verzamelen voor het melken.

Zoals uit deze posten blijkt, ontving de kerk jaarlijks een vergoeding van Doekle Sijbrens (jawel: familie van Doekle Terpstra), voor het rijden over 't Set. Deze Doekele woonde op Bittens, op de boerderij waar nu de fam. Buma woont.

Tot zover dit 3e deel van de bruggen te Schettens, het afsluitende vervolg hierop komt in het volgende deel.

André A. Buwalda
e-mail: fam.aabuwalda@home.nl
HOMEPAGE: www.andrebuwalda.nl