Historie Schettens - Longerhouw

deel 177: 50-jarig jubileum Chr. school, deel VI

In 1922 bestond de Christelijke school te Schettens 50 jaar. Dit moest uiteraard 'herdacht' worden en bij deze gelegenheid hield de secretaris een voordracht welke gelukkig (!!) in druk verscheen. In latere artikelen werd hier enige keren naar verwezen, maar niemand dit het boekje in zijn bezit had. Totdat ik het een paar jaar terug aantrof in het Gereformeerd Kerkarchief van Schettens-Longerhouw. Dit archief is overigens momenteel nog onderdeel van de Bolswarder Gereformeerde Kerk, doordat ze in 1971 fuseerden. De School op Gereformeerde Grondslag was dus opgericht te Schettens op 5 februari 1872 en zal in 2022 dus 150 jaar bestaan...
De schrijver van het boekje was Douwe Simons Scheepsma, geboren te Schettens in 1849 en woonachtig op de boerderij te Bittens (nu fam. Politiek) waarvan hij zelf de eerste steen nog mocht leggen. Scheepsma was dus begin 1922 reeds 71 jaar oud en heeft veel dus uit zijn eigen geheugen onthouden. Tenslotte had hij een druk (vergader)leven, want hij was behalve landbouwer, gemeenteraadslid, kerkvoogd en secretaris van de school.
Hieronder volgt het  letterlijke verslag in meerdere afleveringen.

Begin Januari '89 kwam de kerk tot reformatie. Een paar leden van de Ver. bleven kerkelijk onder het synodale juk aan de kerk opgelegd, krachtens organisatie 1816, de anderen voegden zich bij de doleerenden, ook 't hoofd der school, P. Kurpershoek, die ouderling werd. De sympathie voor de school kreeg een hele knak, ofschoon de schoolzaak met de kerkelijke beweging alszoodanig niets gemeen had en er opzettelijk buiten gehouden werd. T. de J., voorzitter van het bestuur der school, bedankt als bestuurslid 21 Dec. 1888 en 9 Dec. '89 als lid der Vereeniging. Op 12 Feb. '89 benoemt de Ver. tot lid van het Bestuurd Tj. B.R [1]., schoonzoon van T. de J [2]. Deze bedankt, doch wordt 5 April d.a.v. weer benoemd. Men stelde het zeer op prijs dat de Hervormden in het bestuur waren vertegenwoordigd. Na een periodieke aftreding herkozen, heeft hij op aangename wijze meegewerkt, om de belangen der school te bevorderen, tot hij 11 Maart '95 bedankt. In Dec. d.a.v. bedankte hij als lid der Vereeniging.

Op 3 Mei 1889, was een schrijven van de nieuwe kerkvoogden bij 't schoolbestuur ingekomen, waarbij werd voorgesteld, om de zorg van het onderwijs geheel over te dragen aan de Herv. Kerk alhier, waarop met alg. stemmen werd besloten: 'het voorstel niet aan te nemen. De vroegere kerkv. T. de J., J. de B [3]., en mijn persoon, hadden in '81 de oude school bestemd voor vergaderlokaal. Door 't nieuwe Collegie werd ze nu weer ingericht voor schoolgebruik. Tot dusver hadden wij er voor gewaakt, dat de schoolzaak niet onder verdenking kon komen, van propaganda te maken voor de kerkelijke beweging. Zelfs de schijn daarvan hadden we zorgvuldig vermeden. Maar van af het oogenblik, dat men met zekerheid wist, dat een breuk in de onderwijsaangelegenheid niet te keeren of af te wenden was, is op verzoek van de Ger. Kerk, de school afgestaan voor kerkelijk gebruik tegen behoorlijke vergoeding, zoodat van toenaf ook de zamenkomst voor den D. des W [4]., niet langer hoefde plaats te vinden in de timmerschuur van Runia [5].

Met opening van de Herv. School verlieten zoowat de helft der leerlingen de school der Vereeniging, tot zeer diepe smart van 't hoofd der school. De nieuwe toestand kon toch moeilijk geacht worden in het welbegrepen belang van het onderwijs te zijn. Voor dezen 3 klassen, nu kwam hij staan voor 6. Dubbele krachtinspanning vereischt en het resultaat niet op hooger peil en daarbij stinkende bij de Hervormden. Er werd in die dagen, en misschien ook later, nog wel op de straat verteld: die doleerenden hebben de school gestolen. Niet alsof het Bestuur zich van die praatjes wat aantrok, maar om den mond der leugensprekers te stoppen, door alle mogelijke inlichtingen te geven, hebben we alle Herv. ouders van schoolgaande kinderen, uitgenoodigd tot een vergadering, waar alle ding volledig zou worden blootgelegd, met de stukken er bij. Niemand verscheen.
Men wist trouwens ook wel beter. Alle besluiten, voor bijdragen uit de kerkebeurs, waren steeds met eigen medewerking, op wettige wijze genomen.

In 1893, bij een vacature aan de Herv. school, wegens vertrek van 't hoofd, Van Beem [6], is onzerzijds een poging aangewend, om aan de gedeelte toestand op schoolterrein een einde te maken. Het bestuur bood aan kerkv. een voorstel aan van de volgende strekking: "De Vereeniging benoemt een hulpond., die zich geven wil om kerkelijke diensten bij de Herv. waar te nemen, diens salaris betalen de Herv. en schoolgeldheffing op gelijken voet voor alle kinderen". Het antwoord hierop was dit: "Wij achten uw voorstel in strijd met de belangen der Herv. Kerk". Geen toenadering.

wordt vervolgd

André A. Buwalda
e-mail: fam.aabuwalda@home.nl
HOMEPAGE: www.andrebuwalda.nl